fundacja facebook
baner
zielona droga opiekunowie porady prawne poradnia psychologiczna rejestracja dołącz do nas dołącz do nas dołącz do nas

Artykuły

Autyzm - charakterytyka ogólna

Autyzm występuje we wszystkich częściach świata, dotyka ludzi należących do różnych narodowości oraz grup społecznych. Zaobserwowano, że częstotliwość występowania tego zaburzenia u chłopców jest od 3 do 4 razy większa niż u dziewcząt (Bryson, 1996). Przez wiele lat współczynnik rozpowszechnienia autyzmu był stały i wynosił około 4,5 przypadków na 10 tys. żywych urodzeń. Dane epidemiologiczne wskazują, że liczba osób z tym zaburzeniem wciąż rośnie. W krajach, w których prowadzi się dokładne statystyki, np. w Wielkiej Brytanii, Ameryce Północnej i Japonii, mniej więcej pod koniec lat 80 ubiegłego wieku zanotowano znaczny wzrost zachorowań na autyzm. Aktualne współczynniki rozpowszechnienia autyzmu wynoszą od 17 do 40 przypadków na 10 tys. urodzeń. Oznacza to, że nastąpił mniej więcej 4-9-krotny wzrost współczynnika rozpowszechnienia autyzmu w ciągu ostatnich 20 lat. Kenneth John Aitken1 zauważył, że skala zachorowań na autyzm jest porównywalna ze skalą zachorowań osób w wieku podeszłym na chorobę Alzheimera.

tabela

Zespół autystyczny rozwija się w swej klinicznej postaci przed 36 miesiącem życia. Nie jest on jednak chorobą lecz stanem, który nawet w przypadku pełnej rehabilitacji obecny jest w funkcjonowaniu dotkniętej nim jednostki od momentu urodzenia do śmierci. Dzieje się tak, gdyż autyzm, co dość jednoznacznie potwierdzono naukowo, powodowany jest czynnikami genetycznymi i wiąże się z uszkodzeniami CUN (Gilberg, 1991, Rutter 1993, Wassink, Piven, 2001). Prof. Paul Shattock podczas Międzynarodowego Warsztatu Naukowego w listopadzie 2000 r. w Krakowie stwierdził: „Nie istnieje lek na autyzm”. W literaturze przedmiotu wiele wypowiedzi potwierdza tę tezę. Nie prowadzi ona jednak do zakwestionowania znaczenia oddziaływań terapeutycznych w rehabilitacji dzieci autystycznych, ani postawienia pod znakiem zapytania sensu poszukiwania efektywnych metod terapeutycznych.

Przyjmuje się, że populacja dzieci autystycznych jest bardzo niejednorodna. Rozbieżności dostrzec można zarówno, jeśli chodzi o przyczyny tego zaburzenia, nasilenie cech autystycznych, jak i podatność na terapię. Przypadki występowania tego zaburzenia są bardzo zróżnicowane, co powoduje pewien zamęt w opisie diagnostycznym. Poważne trudności związane są z tym, że wiele dzieci dotkniętych jest zaburzeniami rozwojowymi ukierunkowanymi podobnie do autyzmu, które występują jednak w lżejszej postaci i określane są przez specjalistów jako Zespół Aspergera1. Wg Emersa ponad milion obywateli Europy, Azji, Ameryki Północnej i Australii, u których zdiagnozowano poważne zaburzenia rozwojowe, przejawia także zachowania trudne: agresję, autoagresję, wybuchy złości, hiperaktywność, nieprawidłowe zachowania społeczne, zjadanie rzeczy niejadalnych (1995, za: Kozłowski, 2005, s. 97).

Diagnoza autyzmu dziecięcego

Autyzm jest rozpoznawany na podstawie kryteriów odwołujących się do powszechnie stosowanych klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania, to jest do DSM-IV i klasyfikacji opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia ICD-10.

Kryteria diagnostyczne według DSM-IV

Tabela 1.1. przedstawia zaburzenia autystyczne według DSM-IV, zapoczątkowane przed 3 rokiem życia , opóźnienia lub nietypowe funkcjonowanie w przynajmniej jednej z następujących sfer; interakcji społecznych, komunikacji społecznej-mowie, symbolicznej wyobrażeniowej zabawie.

Tab. 1.1. Zaburzenia autystyczne według DSM-IV

tabela 2

Źródło: opracowanie własne na podstawie klasyfikacji DSM-IV

Kryteria diagnostyczne według ICD-10.

Tab.1.2. Autyzm dziecięcy według ICD-10

tabela 3

Źródło: opracowanie własne na podstawie klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10 (1997)

Terapia Dzieci Autystycznych - Wczesna Interwencja Behawioralna

„Uniwersalny lek na autyzm nie istnieje, lecz są metody,
kreujące nowe rozwiązania i warunkujące pełny powrót do zdrowia
w niektórych przypadkach.”
(Catherine Maurice)

W nawiązaniu do propozycji B.F. Skinera (1904-1990) behawioryzm rozumieć można jako ( od ang. behaviour – zachowanie) ogólne ramy pojęciowe dla nauki o zachowaniu. Zatem analiza behawioralna jest nauką o zachowaniu i o czynnikach środowiskowych, które wpływają na zachowanie.

Pierwszą próbę zrozumienia dzieci autystycznych z perspektywy behawioralnej podjął Ferster (1961). Wytyczanym przez niego torem poszli następni Lovaas i Smtih(1987). Amerykański psycholog O. Ivar. Lovaas, w latach sześćdziesiątych zainicjował badania dotyczące zastosowania praw teorii uczenia się w terapii dzieci z autyzmem.

Programy Wczesnej Interwencji Behawioralnej pomagają dzieciom na wszystkich poziomach funkcjonowania. Aranżują one środowisko edukacyjne i pomagają dzieciom osiągać maksimum ich indywidualnych możliwości. Programy edukacyjno-terapeutyczne obejmują wszystkie sfery funkcjonowania. Ich celem jest rozwijanie umiejętności językowych,  komunikacyjnych, społecznych i zabawy, a także umiejętności wczesnoszkolnych. Budują one również niezależność dzieci w życiu codziennym, która pozwala im lepiej wykorzystywać możliwości znajdujące się w środowisku, a w przyszłości ograniczyć potrzebę korzystania z profesjonalnej pomocy. Mówiąc najkrócej, interwencja opiera się na technikach opartych o założenia współczesnej teorii uczenia się (Lovaas, 1987; Maurice i inni, 1996). Podstawowym celem tak rozumianego procesu edukacyjno-terapeutycznego jest kształtowanie u dziecka jak największej ilości zachowań adaptacyjnych.
Drogą do osiągnięcia tego celu jest:

tabela 4

Wczesna Interwencja Behawioralna jest systemem intensywnego nauczania, który obejmuje specjalne metody nauczania, takie jak:

chmurki

Rys. 1.3. System intensywnego nauczania w terapii behawioralnej
Źródło: opracowanie własne na podstawie Kozłowski (2005)

W systemie tym podstawowym założeniem jest stopniowe przechodzenie od nauczania indywidualnego (1:1) - jeden terapeuta : jedno dziecko w wymiarze 40 godzin tygodniowo - do nauczania w małej, a następnie w dużej grupie rówieśniczej. Ostatecznym celem terapii jest nauczanie dziecka, jak uczyć się od normalnego środowiska w sposób, który będzie konsekwentnie przynosił pozytywne rezultaty dziecku, jego rodzinie i innym ludziom (Maurice i inni, 1996). Kluczową rolę w tym systemie odgrywa budowa systemu motywacyjnego, który powoduje, że dziecko chce pracować z nadzieją na osiągnięcie sukcesu. 

Wszystkie dzieci z autyzmem czerpią korzyści z otrzymywania wczesnej terapii behawioralnej. Znaczna ich część jest w stanie osiągnąć normalne intelektualne i adopcyjne funkcjonowanie do 7 roku życia. Dzieci te są następnie włączone do klas normalnych i przechodzą przez kolejne etapy edukacji bez dodatkowej pomocy. Także dzieci, które nie osiągają normalnego poziomu funkcjonowania, nabywają wiele umiejętności w sferze komunikacji, samoobsługi i zabawy, a ich zachowania niepożądane ulegają znacznemu zredukowaniu. Dzieci te stają się bardziej aktywnymi członkami swoich rodzin i zazwyczaj mogą kontynuować naukę w klasach integracyjnych lub specjalnych, które odpowiednio są do tego celu przygotowane (Lovaas, 1987; McEachin i inni, 1993)

Terapia behawioralna jest terapią bez przemocy. Kluczową rolę ogrywa tu budowa systemu motywacyjnego, który powoduje, że dziecko chce pracować z nadzieją na osiągnięcie sukcesu.

urząd miasta torunia

Wszelkie prawa zastrzeżone © 2024 Fundacja Wspomagania Rozwoju "TU I TERAZ", projekt: tworzenie, pozycjonowanie stron Toruń